| Przepisy dla rodziców dziecka z autyzmem |
| Prawo dziecka do nauki Każde dziecko w Polsce, a więc również dziecko z autyzmem, ma prawo do nauki, wychowania i opieki odpowiednich do wieku i poziomu rozwoju (art. 1. Ustawy). Gwarantuje mu to Konstytucja RP oraz Konwencja o Prawach Dziecka, na której to akty prawne powołuje się we wstępie Ustawa o systemie oświaty. Prawo to oznacza, że władze (administracja publiczna - gmina, miasto, powiat, Kuratorium Oświaty, Ministerstwo Edukacji Narodowej) mają obowiązek zapewnić dziecku odpowiednie warunki do nauki, wychowania i opieki: w przedszkolu, w szkole podstawowej, w gimnazjum, w szkole ponadgimnazjalnej ogólnokształcącej lub zawodowej. * Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa (art. 18 Ustawy). Dzieci niepełnosprawne w szkole specjalnej mają prawo do nauki do 24 roku życia. * Gmina ma obowiązek zapewnienia dzieciom niepełnosprawnym uczęszczającym do szkół publicznych bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu. * Dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (niepełnosprawni) mają takie samo prawo do nauki, wychowania i opieki jak dzieci zdrowe. * Władze gminne i powiatowe wspólnie z Kuratorium Oświaty muszą zapewnić tym dzieciom warunki do nauki dostosowując programy nauczania, metody i organizację pracy przedszkoli i szkół do możliwości i potrzeb dzieci. * Dzieci niepełnosprawne mogą uczęszczać do przedszkoli i szkół masowych, integracyjnych albo specjalnych. Jeżeli w gminie nie ma przedszkola lub szkoły integracyjnej lub specjalnej, władze powinny zorganizować oddział integracyjny lub specjalny przy zwyczajnym przedszkolu, a klasę integracyjną lub specjalną przy zwyczajnej szkole podstawowej. Rodzice dzieci niepełnosprawnych mogą się tego domagać. Najlepiej będzie, jeżeli z takimi postulatami do gminy i powiatu wystąpi organizacja - np. stowarzyszenie rodziców niepełnosprawnych dzieci. Władze bardziej się liczą z organizacją niż z pojedynczymi osobami. Dobrze jest taką sprawą zainteresować radnych z Komisji Oświaty. Kto prowadzi przedszkola i szkoły i kto je nadzoruje? * Publiczne przedszkola (w tym specjalne i integracyjne) prowadzi gmina (miasto). Szkoły podstawowe (w tym integracyjne) i gimnazja też prowadzi gmina (miasto). Publiczne szkoły specjalne (podstawowe i gimnazja) oraz wszystkie szkoły ponadgimnazjalne prowadzi powiat. * Nadzór pedagogiczny nad wszystkimi przedszkolami, szkołami i innymi placówkami oświatowymi prowadzi Kuratorium Oświaty i tam się trzeba odwoływać od decyzji niekorzystnych dla dziecka. W Kuratorium jest zawsze osoba, która pełni rolę rzecznika praw ucznia. Nie zawsze tak się to nazywa, czasem jest to wizytator, który podjął się tej funkcji, ale zawsze na życzenie rodziców lub samego dziecka w Kuratorium muszą tę osobę wskazać, a ona ma obowiązek zająć się sprawą. Co warto wiedzieć? * Każdy urzędnik (dyrektor szkoły lub innej placówki publicznej też jest urzędnikiem) na nasze życzenie musi powiedzieć na podstawie, jakiego przepisu (jak przepis się nazywa i gdzie został ogłoszony) podejmuje decyzję, która dotyczy nas lub naszego dziecka oraz pokazać nam ten przepis (art. 61 Konstytucji RP). * Wszystkie decyzje, np. odmowa przyjęcia do przedszkola lub szkoły, lub decyzja o odpłatności za uczęszczanie dziecka do placówki muszą być wydawane na piśmie w ciągu dwóch tygodni. Są to decyzje administracyjne i można się od nich odwoływać na piśmie jednocześnie do Kuratorium Oświaty (bezpośrednio) i do Kolegium Odwoławczego Sejmiku Wojewódzkiego za pośrednictwem dyrektora placówki i Wydziału Oświaty Gminy, Miasta lub Powiatu. (Adres podadzą w Urzędzie Miasta, Gminy, Dzielnicy lub Powiatu). To znaczy, że odwołanie adresuje się do Kolegium, ale składa się we właściwym Wydziale Oświaty. Interweniując należy zawsze powoływać się na Ustawę o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku z późniejszymi zmianami. * Dyrektor placówki ma obowiązek poinformować, w jaki sposób składa się odwołanie. Dyrektor placówki, ani Wydział Oświaty, nie może odmówić przyjęcia i przesłania odwołania. Do odwołania trzeba dołączyć kserokopię decyzji. * Jeżeli dyrektor placówki zwleka z odpowiedzią, można się zwrócić do burmistrza (lub prezydenta miasta) albo do Powiatowego Wydziału Oświaty, (jeżeli placówkę prowadzi Powiat) lub starosty. O interwencję można też prosić radnego (radną), najlepiej z Komisji Oświaty (lub o podobnej nazwie). O tym gdzie i kiedy można spotkać się z radnym, poinformują w Biurze Rady w Urzędzie Miasta, Gminy lub Dzielnicy. Czy musimy płacić za naukę dziecka? * Publiczne przedszkola prowadzą bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie, co najmniej podstaw programowych (znaczy to, że za 5 godzin dziennie opieki przedszkolnej nie wolno pobierać opłat, chyba, że w tym czasie prowadzone są jakieś zajęcia ponadprogramowe, np. rytmiczno-muzyczne - wówczas, jeżeli rodzice chcą, żeby ich dziecko z nich korzystało, muszą je opłacić). * Publiczna szkoła prowadzi bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania. Opłaty można pobierać wyłącznie za zajęcia ponadprogramowe, które odbywają się na życzenie, lub, co najmniej za zgodą rodziców. * Ponieważ dziecko ma prawo do nauki, wychowania i opieki a władze mają obowiązek zapewnić warunki do realizacji tego prawa, rodzice nie mogą ponosić kosztów utrzymania dziecka w szkole lub przedszkolu z tego powodu, że mieszkają w innej gminie. To gminy mają się między sobą dogadać w sprawie ponoszenia kosztów za naukę dziecka. * W przedszkolach i szkołach można pobierać składki na Komitet Rodzicielski (Radę Szkoły), ale są one dobrowolne a ich wysokość powinna być ustanowiona wspólnie przez rodziców. Wychowanie przedszkolne * Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku 3-6 lat. Dla dzieci niepełnosprawnych, zakwalifikowanych przez poradnię psychologiczno - pedagogiczną do szkoły specjalnej, okres wychowania przedszkolnego może być przedłużony do 10 roku życia dziecka. Nie wolno tego zrobić bez zgody rodziców. * Dziecko w wieku 6 lat ma prawo do rocznego przygotowania przedszkolnego (tzw. "zerówka"). Realizacja tego prawa jest obowiązkowym zadaniem gminy. Oznacza to, że gmina musi na życzenie rodziców zapewnić sześcioletniemu dziecku miejsce w "zerówce" na terenie przedszkola. Obowiązek szkolny dziecka Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się w wieku 7 lat i trwa do 18 roku życia. W tym okresie dziecko musi się uczyć a władze muszą mu zapewnić warunki do nauki. Dzieci niepełnosprawne w szkole specjalnej mają prawo do nauki do 24 roku życia. Obowiązek szkolny dziecko spełnia przez: * uczęszczanie do szkoły podstawowej a po niej do gimnazjum (również integracyjnych) * uczęszczanie do szkoły specjalnej * uczęszczanie na zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze organizowane przez specjalne, przygotowane do tego placówki (do takich placówek kwalifikują poradnie psychologiczno-pedagogiczne - szczegółowe zasady prowadzenia takich zajęć określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 roku (Dziennik Ustaw nr 14, poz. 76 z 18 lutego 1997 r.). * prowadzone przez nauczycieli nauczanie indywidualne. * Klasy (oddziały) dla dzieci z autyzmem * Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych statutów publicznej sześcioletniej szkoły podstawowej, publicznego gimnazjum oraz publicznego przedszkola, z dnia 15 lutego 1999 roku (Dz. U. nr 14/99 poz.131), zmienione 10 grudnia 1999 roku (Dz. U. Nr 2/2000, poz. 20) określa liczbę uczniów, jaka powinna być w klasach szkolnych i oddziałach przedszkolnych dla dzieci z autyzmem. Można się na to Rozporządzenie (wraz ze zmianami) powoływać w rozmowach z dyrektorem szkoły lub przedszkola, w której mają być zorganizowane klasy dla dzieci z autyzmem a liczba dzieci w tych klasach byłaby większa. * W oddziale (klasie) szkoły specjalnej, lub w oddziale specjalnym szkoły ogólnodostępnej (zwyczajnej) dla uczniów z autyzmem i z niepełnosprawnościami sprzężonymi liczba uczniów winna wynosić 2? 4. Dotyczy to również przedszkola oraz gimnazjum specjalnego lub z oddziałami specjalnymi. * W klasie (oddziale) integracyjnej liczba uczniów (wychowanków) powinna wynosić (wg obecnie obowiązującego zarządzenia) od 15 do 20, w tym 3 do 5 niepełnosprawnych, ale w uzasadnionych przypadkach (np., gdy chodzi o dzieci z autyzmem) za zgodą kuratora oświaty, liczba dzieci może być mniejsza. * Dla uczniów, którzy muszą przebywać w szkole dłużej niż trwają lekcje, (np. z powodu pracy rodziców) szkoła winna zorganizować świetlicę. W świetlicy zajęcia muszą być prowadzone w grupach wychowawczych. Liczba uczniów w grupie wychowawczej w świetlicy w szkole specjalnej dla dzieci z autyzmem i niepełnosprawnościami sprzężonymi powinna wynosić, tak jak w klasie, od 2 do 4 uczniów. Liczba nauczycieli w klasach dla dzieci z autyzmem W szkołach specjalnych i w szkołach ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, z niepełnosprawnością ruchową, z autyzmem i niepełnosprawnościami sprzężonymi w przedszkolu i w klasach I- IV powinna być zatrudniona pomoc nauczyciela (druga osoba, która będzie w czasie lekcji pomagała uczniom). W razie potrzeby szkoła może zatrudnić pomoc nauczyciela również w klasach V i VI a nawet w gimnazjum. W klasach integracyjnych powinien być zatrudniony drugi nauczyciel z przygotowaniem do pracy w szkole specjalnej, żeby w czasie lekcji pomagać uczniom niepełnosprawnym. Nauczanie indywidualne Jeżeli w żadnej pobliskiej szkole nie ma klasy odpowiedniej dla dziecka, albo dziecko źle się w szkole czuje, rodzice mogą się zgodzić na indywidualne nauczanie. Indywidualne nauczanie może się odbywać w domu albo na terenie szkoły. Dziecko ma wtedy kontakt z rówieśnikami i stopniowo może być włączane do zajęć w klasie, razem z innymi dziećmi. Np. na lekcjach plastyki. Zezwolenie na zajęcia indywidualne wydaje dyrektor szkoły, do której dziecko powinno uczęszczać. Dyrektor musi też zapewnić i opłacić nauczycieli prowadzących zajęcia. Dziecko, które ma przyznane nauczanie indywidualne, otrzymuje świadectwo ukończenia klasy lub szkoły na podstawie egzaminów klasyfikacyjnych przeprowadzonych przez szkołę, do której dziecko powinno uczęszczać. Egzaminy powinny być zorganizowane w sposób dostosowany do możliwości i stopnia rozwoju dziecka. Nauczanie indywidualne dyrektor może przyznać dziecku wyłącznie na wniosek rodziców i z ich zgodą. Jeżeli rodzice nie wyrażą na to zgody, dyrektor szkoły, do której dziecko powinno uczęszczać musi zapewnić dziecku warunki do nauki na terenie placówki oświatowej. Dostosowanie treści nauczania do możliwości ucznia W art. 1 Ustawy o systemie oświaty jest napisane, że "System oświaty zapewnia w szczególności: .....4) Dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów....", a w art. 66, że "Na wniosek rodziców albo pełnoletniego ucznia dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i poradni psychologiczno-pedagogicznej może zezwolić uczniowi na indywidualny program lub tok nauki ... Jeżeli dziecko z autyzmem ma kłopoty z opanowaniem niektórych przedmiotów, można się zwrócić do dyrektora szkoły o zgodę na indywidualny program lub tok nauki. Dobrze jest do wniosku dołączyć zaświadczenie z poradni, pod której opieką jest dziecko, uzasadniające, dlaczego dziecko potrzebuje indywidualnego programu lub toku nauki. Szczegółowe informacje na temat załatwiania indywidualnych programów i toku nauki zawarte są w Zarządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27. 04. 92 r. (Monitor Polski z dn. 16. 05. 92 r.) Informacje dodatkowe W Ustawie o systemie oświaty jest napisane, że Minister Edukacji Narodowej określa w drodze rozporządzenia zasady organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, kształcenia tych uczniów w ogólnodostępnych i integracyjnych szkołach i placówkach oraz zasady organizacji kształcenia specjalnego (art. 22, ust. 1, punkt 9 Ustawy). Obecnie obowiązuje jeszcze stare Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej Nr 29 z dnia 4 października 1993 roku w sprawie zasad organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz organizacji kształcenia specjalnego (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Edukacji Narodowej Nr 9 z dnia 15 października 1993 roku). W związku z reformą oświaty potrzebne nowe zarządzenie na ten temat?! Napiszemy o nim, jak tylko się ukaże. Możliwość korzystania z usług rehabilitacyjnych Wprowadzenie Waszemu dziecku należą się zajęcia usprawniające prowadzone przez przygotowaną do tego fachowo osobę, (jeżeli nie ma zapewnionej wystarczającej pomocy w innych instytucjach). Mówi o tym Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1996 roku (wydane na podstawie art. 18 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej i utrzymane w mocy zgodnie z art. 50 obowiązującej od 1 maja 2004r. ustawy z dn. 12 marca 2004r. o pomocy społecznej). Zajęcia takie w Rozporządzeniu nazywają się "specjalistycznymi usługami opiekuńczymi". O potrzebie przyznania usług, decyduje lekarz specjalista prowadzący dziecko, wydając odpowiednie skierowanie. W skierowaniu lekarz powinien napisać, że prosi o przyznanie dziecku specjalistycznych usług opiekuńczych w wymiarze ... godzin tygodniowo. Powinien też określić ich rodzaj (w Rozporządzeniu są wymienione rodzaje tych usług). Podstawa prawna ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 18 grudnia 1996 r. w sprawie rodzajów specjalistycznych usług opiekuńczych oraz kwalifikacji osób świadczących takie usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi, zasad i trybu ustalania i pobierania opłat za te usługi, jak również warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat. Zasady przyznawania zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami obowiazujące od 1 maja 2004 r. Zasady przyznawania zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami reguluje ustawa z dn. 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2003 r., Nr 228, poz. 2255 z pózn. zm.) oraz obowiązujące od 1 października 2004 r. rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dn. 27 września 2004 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. z 2004 r., Nr 213, poz. 2162). Uprawnionym do ubiegania się o zasiłek rodzinny wraz z dodatkami jest obywatel polski zamieszkały w Polsce niezależnie od tego czy jest zatrudniony, czy bezrobotny, czy pracuje w rolnictwie lub czy pobiera emeryturę bądź rentę. Zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przysługuje także cudzoziemcom posiadającym obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EWG) oraz osobom posiadającym status uchodźcy. Zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przysługuje osobom, których dochód nie przekracza określonej w ustawie wysokości. Szczegółowo piszemy o tym w dalszej części opracowania. Zasiłek rodzinny wraz z dodatkami oraz świadczenia opiekuńcze (zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne) od 1 maja 2004 r. stanowią świadczenia rodzinne. Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu: * urodzenia dziecka, * opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, * samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, * samotnego wychowywania dziecka, * kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, * rozpoczęcia roku szkolnego, * podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania. Prawo do zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami przysługuje: * rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu, * opiekunowi faktycznemu dziecka (o ile wystąpiła do sądu z wnioskiem o przysposobienie dziecka), * osobie uczącej się (w rozumieniu ustawy jest nią osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub zasądzeniem na jej rzecz alimentów). Zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przysługuje na: * dziecko do ukończenia 18 roku życia, a jeżeli kształci się w szkole - do czasu ukończenia nauki, nie dłużej jednak, niż do ukończenia 21 lat, * dziecko niepełnosprawne legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym (o ile niepełnosprawność powstała do 21. r.ż.) lub znacznym do ukończenia 24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej, * osobie uczącej się w szkole lub szkole wyższej nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nią 24 roku życia. Zgodnie z przepisami o zasiłku rodzinnym za dzieci uważa się dzieci własne osoby ubiegającej się o zasiłek, dzieci jej małżonka, dzieci przysposobione (adoptowane) oraz dzieci w sprawie, których toczy się postępowanie o przysposobienie lub dzieci znajdujące się pod opieką prawną. Zasiłek rodzinny nie przysługuje na dziecko, jeżeli: * przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, * przebywa w rodzinie zastępczej, * pozostaje w związku małżeńskim. Wysokość dochodu uprawniająca do zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami Zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie, uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (uwaga: wyjątkowo w okresie zasiłkowym trwającym od 1 maja 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r. brane są pod uwagę dochody z 2002 r.) nie przekracza kwoty określonej w ustawie. Prawo do zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami ustala się na okres dwunastu miesięcy (jest to tzw. okres zasiłkowy - obecnie od 1 maja 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r., następnie od 1 września 2005 r. do 31 sierpnia 2006 r. itd.) Wniosek do zasiłku rodzinnego oraz przysługujących do niego dodatków można złożyć w czasie trwania tego okresu, jeżeli zajdą nowe okoliczności uprawniające do zasiłku i dodatków. Prawo do zasiłku ustalane jest wtedy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, do końca danego okresu zasiłkowego. W okresie od 1 maja 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r. zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie uzyskany w 2002 r. nie przekroczył 504 zł. W przypadku rodziny wychowującej dziecko niepełnosprawne (legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub posiadające orzeczenie o umiarkowanym bądź znacznym stopniu niepełnosprawności) zasiłek przysługuje, jeżeli dochód nie przekroczył 583 zł. W przypadku osób utrzymujących się z gospodarstwa rolnego przyjmuje się, że miesięczny dochód z 1 ha przeliczeniowego wynosi 252 zł. Zasiłek rodzinny i dodatki przysługują, chociaż dochód na osobę w rodzinie w 2002 r. przekracza podane wyżej kwoty, jeżeli kwota tego przekroczenia przypadająca w sumie na wszystkich członków rodziny jest niższa lub równa kwocie najniższego zasiłku rodzinnego (tj. 43 zł), jeżeli zasiłek rodzinny przysługiwał przed 1 maja 2004 r. W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym zasiłek rodzinny nie przysługuje. Dla przykładu: ojciec wystąpił do pracodawcy z wnioskiem o zasiłek rodzinny na dwoje dzieci, przy czym jedno z nich jest niepełnosprawne. Przeciętny miesięczny dochód rodziny w roku 2002 wyniósł 2350 zł. Dochód ten w przeliczeniu na osobę we wspomnianej rodzinie wyniósł 587,50 zł, więc przekroczył granicę dochodu uprawniającego do zasiłku (w wypadku rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym - 583 zł na osobę). Pracodawca ustalił, że przeciętny miesięczny dochód rodziny (2350 zł) przekracza granicę dochodu rodziny o 18 zł (2350 zł - 4 x 583zł = 18 zł). Kwota przekroczenia (18 zł) jest niższa od najniższego zasiłku rodzinnego (43 zł). Ponadto ojcu w poprzednim okresie zasiłkowym przysługiwał zasiłek rodzinny. W związku z tym, że spełnione zostały obydwa warunki uprawniające do zasiłku w razie przekroczenia dochodu, ma on prawo od maja 2004 r. do zasiłku rodzinnego na dwoje dzieci w pełnej wysokości, tj. po 43 zł na każde dziecko. Łącznie otrzyma on zasiłek rodzinny w kwocie 86 zł (43 zł + 43 zł) oraz przysługujące dodatki (np. z tytułu edukacji i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego). Jeżeli sytuacja rodziny uległa pogorszeniu (np. rodzic stracił pracę lub otrzymuje mniejszą pensję) w porównaniu z rokiem 2002 wówczas dochód ten zostaje pomniejszony o utracone zarobki. Dla przykładu: ojciec wystąpił u pracodawcy z wnioskiem o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego od maja 2004 r., jednocześnie wnioskując o wyłączenie z dochodów rodziny uzyskanych w 2002 r. dochodu utraconego żony. W 2002 r. żona pracowała, następnie pobierała zasiłek dla bezrobotnych, a po upływie okresu pobierania zasiłku pozostaje osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. W takiej sytuacji w dochodzie rodziny nie powinny być uwzględnione dochody żony z 2002 r. (powinny być uznane za utracone), gdyż w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku (tj. w kwietniu 2004 r.) nie osiągała ona żadnych dochodów. Sposób obliczania dochodu do ustalenia prawa do zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami Przy ustalaniu prawa do zasiłku rodzinnego i dodatków bierze się pod uwagę dochód netto, tj. po odliczeniu od uzyskiwanych dochodów obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zapłaconego podatku dochodowego. Do dochodu nie wlicza się alimentów płaconych przez członka rodziny na rzecz innej osoby. Ustawa określa bardzo wiele źródeł dochodów, które są brane pod uwagę przy ustalaniu dochodu na osobę w rodzinie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich. Do dochodu wlicza się osiągane przez rodziców i dzieci w poprzednim roku kalendarzowym (uwaga: w okresie zasiłkowym trwającym od 1 maja 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r. wyjątkowo brane pod uwagę są dochody z roku 2002): * wynagrodzenie za pracę w ramach stosunku pracy, umów zlecenia, umowy agencyjnej i o dzieło, * przychody z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, * emerytury, renty (renty inwalidzkie oraz renty z tytułu niezdolności do pracy, renta socjalna), powyższe przychody dokumentuje się zaświadczeniem z Urzędu Skarbowego, * Przychody podlegające opodatkowaniu zgodnie z przepisami o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, np. dotyczy to przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy (wysokość tych dochodów dokumentuje się oświadczeniem), * inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podst. przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, np. renty dla osób represjonowanych i członków ich rodzin, ryczałt energetyczny i dodatek kompensacyjny przysługujące kombatantom (wysokość tych dochodów dokumentuje się oświadczeniem), * zasiłki chorobowe, * otrzymywane alimenty na rzecz dzieci, * stypendia określone w przepisach o systemie oświaty i o szkolnictwie wyższym, * dochody uzyskane z gospodarstwa rolnego. Do dochodów rodziny nie wlicza się: * świadczeń z pomocy społecznej przysługujących na podstawie ustawy o pomocy społecznej, * dodatków mieszkaniowych, * nieotrzymywanych alimentów przysługujących członkowi rodziny (np. dziecku) na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej (trzeba je udokumentować), * świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego, * kwot przeznaczonych na pokrycie kosztów pobytu członka rodziny w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, * dochodu członka rodziny przebywającego w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie. Dokumentami potwierdzającymi wysokość dochodu rodziny są: * zaświadczenia z Urzędu Skarbowego o wysokości dochodów uzyskanych przez członków rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (w 2004 r. wyjątkowo brany jest pod uwagę 2002 r.), jeżeli dochody te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, * zaświadczenia z Urzędu Skarbowego o wysokości należnego zryczałtowanego podatku dochodowego za dany rok albo decyzja ustalająca wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej (dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą), * oświadczenia członków rodziny o wysokości uzyskanego dochodu w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, jeżeli członkowie rodziny rozliczają się na podst. przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, np. z tytułu najmu mieszkania, * oświadczenia członków rodziny o wysokości uzyskanego innego dochodu w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy niepodlegającego opodatkowaniu, * zaświadczenie właściwego organu gminy o wielkości gospodarstwa rolnego wyrażonej w hektarach przeliczeniowych ogólnej powierzchni w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy albo nakaz płatniczy na ten rok, * kopie przekazów lub przelewów pieniężnych dokumentujące wysokość alimentów, jeżeli członkowie rodziny są zobowiązani wyrokiem sądu lub ugodą sądową do ich płacenia, na rzecz osoby spoza rodziny (kopie te muszą zostać potwierdzone przez osobę przyjmującą dokumenty, stąd składając wniosek należy mieć ze sobą oryginały przekazów lub przelewów), * kopię odpisu wyroku sądu zasądzającego alimenty na rzecz osób w rodzinie lub kopię odpisu protokołu posiedzenia zawierającego treść ugody sądowej, kopie przekazów lub przelewów pieniężnych dokumentujące faktyczną wysokość otrzymanych alimentów, w przypadku uzyskania alimentów niższych niż zasądzone w wyroku albo ugodzie sądowej oraz zaświadczenie komornika o całkowitej lub częściowej bezskuteczności egzekucji alimentów, a także o wysokości wyegzekwowanych alimentów, * zaświadczenie o wysokości ponoszonej opłaty za pobyt członka rodziny, przebywającego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, * dokument potwierdzający utratę dochodu (np. świadectwo pracy) oraz wysokość utraconego dochodu, jeżeli dochód rodziny uległ obniżeniu w stosunku do roku, z którego brane są pod uwagę dochody (w okresie zasiłkowym od maja 2004 do końca sierpnia 2005r. pod uwagę brane są dochody z 2002 r.). W skład rodziny zalicza się: małżonków, rodziców, opiekuna prawnego dziecka, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 r.ż., a także dziecko, które ukończyło 25 rok życia legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością rodzinie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne. W rozumieniu ustawy za dziecko uważane jest: dziecko własne, małżonka, przysposobione oraz dziecko, w sprawie, którego toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną. W skład rodziny zalicza się: małżonków, rodziców, opiekuna prawnego dziecka, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 r.ż., a także dziecko, które ukończyło 25 rok życia legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością rodzinie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne. W rozumieniu ustawy za dziecko uważane jest: dziecko własne, małżonka, przysposobione oraz dziecko, w sprawie, którego toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną. Samotne wychowywanie dziecka w myśl zapisów ustawy oznacza wychowywanie dziecka przez pannę, kawalera, osobę pozostającą w separacji, orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, wdowę lub wdowca, jeżeli wspólnie nie wychowuje dziecka z ojcem lub matką dziecka. UWAGA: w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko ubiegającej się o świadczenia rodzinne może być przeprowadzony wywiad mający na celu sprawdzenie faktu samotnego wychowywania dziecka. W sytuacji takiej kierownik ośrodka pomocy społecznej może także udostępnić organowi przyznającemu prawo do świadczenia (gmina lub ośrodek pomocy społecznej, któremu zlecono to zadanie) aktualny wywiad środowiskowy o ile dana osoba ubiegała się o świadczenia z pomocy społecznej (zasiłki, usługi). Dokumenty wymagane przy ubieganiu się o zasiłek rodzinny wraz z dodatkami[ W zależności od tego, o jaki dodatek ubiega się dana osoba jest ona zobowiązana złożyć szereg dokumentów potwierdzających jej uprawnienia do ich otrzymywania. Poniżej przedstawione są tylko niektóre z tych dokumentów: * uwierzytelniona kopia dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby ubiegającej się o zasiłek rodzinny, * skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, * orzeczenie o niepełnosprawności dziecka albo o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, * dokumenty potwierdzające wysokość dochodu rodziny, * zaświadczenie ze szkoły (gdy dziecko ukończyło 18 r.ż.), * informację sądu o toczącym się postępowaniu w sprawie o przysposobienie dziecka (w przypadku osoby faktycznie opiekującej się dzieckiem, która wystąpiła o przysposobienie tego dziecka), * kopię odpisu prawomocnego wyroku sądu orzekającego rozwód lub separację albo kopię aktu zgonu małżonka lub rodzica dziecka (w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko). Podmiot realizujący świadczenia może domagać się także dostarczenia innych dokumentów mających wpływ na ustalenie prawa do otrzymywania zasiłku wraz z dodatkami. Spis dokumentów, które należy złożyć przy ubieganiu się o zasiłek rodzinny można otrzymać w urzędzie gminy, Ośrodku Pomocy Społecznej, u pracodawcy lub w ZUSie. Dokumenty te szczegółowo wymienia Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dn. 27 września 2004 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2004 r., Nr 213, poz. 2162). Wysokość zasiłku rodzinnego (od 1 maja 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r.): Zasiłek rodzinny przysługuje w wysokości: * 43 zł na pierwsze i drugie dziecko, * 53 zł na trzecie dziecko, * 66 zł na czwarte i kolejne dziecko. Dodatki przysługujące do zasiłku rodzinnego * dodatek z tytułu urodzenia dziecka (500 zł) - przysługuje matce lub ojcu albo opiekunowi prawnemu dziecka. Dodatek wypłacany jest jednorazowo do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia. Przysługuje na każde dziecko urodzone po 30 kwietnia 2004r. * dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (400 zł miesięcznie) - przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres: - 24 miesięcy kalendarzowych, - 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, - 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności. Dodatek ten nie przysługuje osobie przebywającej na urlopie wychowawczym, jeżeli: * bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawała w zatrudnieniu krócej niż 6 miesięcy, * podjęła lub kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, * dziecko przebywa w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu albo w żłobku, przedszkolu lub innej instytucji zapewniającej dzienną opiekę lub w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, * w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego. Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego zastępuje wcześniej wypłacany zasiłek wychowawczy. * Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania (400 zł miesięcznie) przysługuje przez okres 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia. Dodatek ten może pobierać matka lub ojciec dziecka, opiekun faktyczny albo opiekun prawny, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką. W przypadku podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (m.in. na umowę zlecenie, umowę o dzieło) wypłacanie tego dodatku jest zawieszone. Istnieje możliwość przywrócenia prawa do wypłaty dodatku po utracie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jednak należy spełnić jeden z poniższych warunków: * dana osoba nie nabyła prawa do zasiłku dla bezrobotnych, * wystąpiła z wnioskiem o przywrócenie prawa do dodatku nie później niż 14 dni od dnia ustania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, * nie zrezygnowała z pracy lub utrata zatrudnienia nie nastąpiła z przyczyn leżących po stronie tej osoby. Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania nie przysługuje osobie, jeżeli: * wniosek o przyznanie dodatku złożono po upływie 30 dni od dnia ustania prawa do zasiłku dla bezrobotnych, * nie jest zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako poszukująca pracy, * ma ustalone prawo do renty socjalnej, emerytury, renty albo świadczenia pielęgnacyjnego. * Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka (170 zł miesięcznie, a w przypadku wychowywania dziecka niepełnosprawnego - 250 zł miesięcznie). W przypadku gdy osobie przysługuje także dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania może ona otrzymywać jeden z tych dodatków wybrany przez siebie. Dodatek ten przysługuje także, gdy dziecko ma ustalone prawo do renty socjalnej lub renty. UWAGA (zmiany obowiązujące od 1 października 2004 r.): * osoba otrzymująca dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka, która do dnia 30 kwietnia 2004 r. pobierała świadczenia z funduszu alimentacyjnego ma prawo do tego dodatku w okresie od 1 maja 2004 r. o 31 grudnia 2004 r. w wysokości 70% przysługującego w kwietniu 2004 r. świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Dodatek ten nie może być wyższy niż 300 zł na dziecko i mniejszy niż 170 zł na dziecko, a w przypadku dziecka niepełnosprawnego (legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności) nie może być mniejszy niż 250 zł. Zwiększony dodatek ustalany jest z uwzględnieniem wypłaconych od 1 maja 2004 r. dodatków z tytułu samotnego wychowywania dziecka (wypłacona zostanie różnica pomiędzy pobranym dodatkiem, a kwotą 70% świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego wcześniej), jednak należy dostarczyć zaświadczenie o wysokości świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego w kwietniu 2004 r. * osoba otrzymująca do dnia 30 kwietnia 2004 r. świadczenie z funduszu alimentacyjnego, która po 1 maja 2004 r. nie otrzymała dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka, nabywa w okresie od 1 maja 2004 r. do 31 grudnia 2004 r. prawo do wspomnianego dodatku w wysokości 70% świadczenia, które otrzymywała z funduszu alimentacyjnego. Dodatek ten nie może być wyższy niż 300 zł na dziecko. Niezależnie od tego kiedy (w okresie do 31 grudnia 2004 r.) zostanie złożony wniosek wyrównanie to będzie obejmowało okres od maja do końca grudnia 2004 r. W tym przypadku dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć kwoty 612 zł, a rodzina powinna spełniać pozostałe warunki określone w ustawie dot. ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wspominany dodatek. * Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka (50 zł miesięcznie na dziecko do ukończenia 5 r.ż., 70 zł miesięcznie na dziecko w wieku powyżej 5 r.ż. do ukończenia 24 r.ż.). Dodatek ten przysługuje na pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka niepełnosprawnego. * Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego (90 zł jeden raz w roku, we wrześniu). Dodatek ten przeznaczony jest na częściowe pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego). Nie przysługuje na dziecko uczęszczające do â�zerówkiâ� * Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania (40 lub 80 zł przez 10 miesięcy, od września do czerwca). Dodatek ten przysługuje na częściowe pokrycie wydatków związanych z: zamieszkiwaniem przez dziecko w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej, a także gimnazjum w przypadku dziecka lub osoby uczącej się, legitymującej się posiadającej orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności (80 zł miesięcznie) lub na pokrycie wydatków związanych z zapewnieniem dziecku możliwości dojazdu z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej (40 zł miesięcznie). * Postępowanie w sprawach o zasiłki rodzinne Zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przyznaje się na wniosek osoby uprawnionej. W przypadku problemów i wątpliwości można także zwrócić się o pomoc w uzyskaniu tego zasiłku do organu pomocy społecznej (ośrodka pomocy społecznej), który także ma prawo do występowania o zasiłki rodzinne na rzecz uprawnionych osób. W wielu gminach zasiłek wraz z dodatkami przyznaje i wypłaca ośrodek pomocy społecznej, któremu to zadanie zlecił urząd gminy lub miasta. W przypadku zwiększenia się liczby członków rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym, innej zmiany sytuacji mającej wpływ na uprawnienia do zasiłku rodzinnego - prawo do zasiłku na nowych warunkach ustala się od miesiąca, w którym nastąpiła zmiana. Na jednego członka rodziny przysługuje tylko jeden zasiłek rodzinny wraz z dodatkami (w zależności od uprawnień może przysługiwać jeden lub kilka dodatków). Uprawnienia do zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami ustalają i wypłacają pracodawcy zatrudniający co najmniej 5 pracowników - swoim pracownikom (zasiłek rodzinny, dodatki z tytułu: urodzenia dziecka, kształcenia i rehabilitacji dziecka, rozpoczęcia roku szkolnego, podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania; zasiłek pielęgnacyjny) ZUS - osobom pobierającym renty i emerytury z ZUSu oraz osobom prowadzącym działalność gospodarczą (zasiłek rodzinny, dodatki z tytułu: urodzenia dziecka, kształcenia i rehabilitacji dziecka, rozpoczęcia roku szkolnego, podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania; zasiłek pielęgnacyjny), KRUS - osobom podlegającym ubezpieczeniu społecznemu rolników (zasiłek rodzinny, dodatki z tytułu: urodzenia dziecka, kształcenia i rehabilitacji dziecka, rozpoczęcia roku szkolnego, podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania; zasiłek pielęgnacyjny), właściwe jednostki organizacyjne podległe MON, ministrowi właściwemu ds. wewnętrznych, Szefowi AW, Szefowi ABW oraz ministrowi sprawiedliwości - żołnierzom i funkcjonariuszom tych służb (zasiłek rodzinny, dodatki z tytułu: urodzenia dziecka, kształcenia i rehabilitacji dziecka, rozpoczęcia roku szkolnego, podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania; zasiłek pielęgnacyjny), gmina lub Ośrodek Pomocy Społecznej - osobom bezrobotnym, osobom zatrudnionym u pracodawcy zatrudniającego nie więcej niż 4 pracowników, osobom pobierającym do 30 kwietnia 2004 r. świadczenie z pomocy społecznej, np. zasiłek stały (zasiłek rodzinny, dodatki z tytułu: urodzenia dziecka, kształcenia i rehabilitacji dziecka, rozpoczęcia roku szkolnego, podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania; zasiłek pielęgnacyjny), gmina lub Ośrodek Pomocy Społecznej - osobom uprawnionym do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego, dodatków z tytułu samotnego wychowywania dziecka, samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych, opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Od każdej decyzji w sprawie zasiłku rodzinnego przysługuje odwołanie. W zależności od tego, jaki organ wydał decyzję - różne mogą być organy, do których przysługuje odwołanie. Każda decyzja zawiera pouczenie, w którym podany jest organ, do którego służy odwołanie i termin, w którym to odwołanie można złożyć. Należy uważnie czytać pouczenia w tej sprawie i ściśle stosować się do zawartych w nich informacji. Podstawa prawna: ustawa z dn. 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2003 r., Nr 228, poz. 2255 z pózn. zm), rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dn. 27 września 2004 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2004 r., Nr 213, poz. 2162). Od 1 października 2004 r. nie obowiązuje już wcześniejsze rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 5 marca 2004 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2004 r., Nr 45, poz. 433). Uprawnienia do zasiłku pielęgnacyjnego (w okresie zasiłkowym od 1 maja 2004r. do 31 sierpnia 2005r.) ustalają i wypłacają: * pracodawcy zatrudniający co najmniej 5 pracowników �swoim pracownikom, * ZUS �osobom pobierającym renty i emerytury z ZUSu oraz osobom prowadzącym działalność gospodarczą, * KRUS �osobom podlegającym ubezpieczeniu społecznemu rolników, * właściwe jednostki organizacyjne podległe MON, ministrowi ds. wewnętrznych, Szefowi ABW, ministrowi sprawiedliwości �żołnierzom i funkcjonariuszom tych służb, * Gmina lub Ośrodek Pomocy społecznej �osobom bezrobotnym, osobom zatrudnionym u pracodawcy zatrudniającego nie więcej niż 4 pracowników, osobom pobierającym do 30 kwietnia 2004 r. świadczenie z pomocy społecznej (np. zasiłek stały), * Gmina lub Ośrodek Pomocy społecznej �osobom uprawnionym do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego, zasiłku rodzinnego wraz z dodatkiem z tytułu samotnego wychowywania dziecka, samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych, opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje rodzicowi, opiekunowi z tytułu rezygnacji z pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem: * legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności zawierającym wskazania dotyczące konieczności: * stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, * stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo * legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli: * osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, * osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do renty socjalnej, emerytury lub renty, * dziecko wymagające opieki przebywa, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu, * osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko. Wysokość dochodu uprawniająca do świadczenia pielęgnacyjnego Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie (uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym rok, w którym ubiegamy się o to świadczenie) nie może przekroczyć 583 zł na osobę w rodzinie. Uwaga: Wyjątkowo w okresie od 1 maja 2004r. do 31 sierpnia 2005r. pod uwagę brane są dochody z 2002r. W przypadku osób utrzymujących się z gospodarstwa rolnego przyjmuje się, że miesięczny dochód z 1 ha przeliczeniowego wynosi 252 zł. Sposób obliczania dochodu do ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego jest taki sam jak przy ustalaniu prawa do zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami. Osoba, która pobiera świadczenie pielęgnacyjne wypłacane przez gminę lub Ośrodek Pomocy Społecznej otrzymuje tu także zasiłek rodzinny wraz z dodatkami oraz zasiłek pielęgnacyjny. Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego wynosi 420 zł miesięcznie. Za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne opłacane są także składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz zdrowotne. Podstawa prawna: ustawa z dn. 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2003 r., Nr 228, poz. 2255 z pózn. zm), rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dn. 27 września 2004 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2004 r., Nr 213, poz. 2162). Od 1 października 2004 r. nie obowiązuje już wcześniejsze rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 5 marca 2004 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2004 r., Nr 45, poz. 433) Od 1 października 2003 roku obowiązuje ustawa z dn. 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz.U. z 2003r., Nr 135, poz. 1268). Obecnie rentę socjalną wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), a nie jak dotychczas Ośrodek Pomocy Społecznej. Renta socjalna wynosi 84% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Obecnie od renty socjalnej odprowadzana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne oraz podatek dochodowy od osób fizycznych. Od marca 2004 roku renta socjalna wynosi 472,57 zł brutto, czyli 424,49 zł netto. Wysokość renty socjalnej będzie waloryzowana na zasadach i w trybie określonym dla emerytur i rent z FUS. Renta jest opodatkowana, co pozwala osobom pobierającym ją na odliczanie od dochodu wydatków na cele rehabilitacyjne (do tej pory świadczenie to nie było opodatkowane). Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu inwalidztwa powstałego przed ukończeniem 18 roku życia lub w czasie nauki w szkole ponadpodstawowej i wyższej przed ukończeniem 25 roku życia, w trakcie studiów doktoranckich lub aspiratury naukowej, niezależnie od dochodu na osobę w rodzinie. O całkowitej niezdolności do pracy orzeka lekarz orzecznik ZUS. Jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała - przysługuje renta socjalna stała. Natomiast w przypadku, gdy niezdolność ta jest okresowa - przysługuje renta socjalna okresowa. Z wnioskiem o przyznanie renty socjalnej może wystąpić osoba ubiegająca się o nią lub jej przedstawiciel ustawowy. Może to zrobić także, na wniosek osoby niepełnosprawnej lub jej przedstawiciela, kierownik ośrodka pomocy społecznej lub inna osoba. Decyzję o przyznaniu renty socjalnej wydaje jednostka organizacyjna ZUS właściwa ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się o jej przyznanie. Od decyzji można odwołać się do Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (za pośrednictwem organu rentowego, który wydal decyzję). Renta socjalna nie przysługuje: osobie uprawnionej do otrzymywania emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, uposażenia w stanie spoczynku, renty strukturalnej1, zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego oraz osobie pobierającej świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych, osobie, która jest posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych oraz osobie będącej współwłaścicielem nieruchomości rolnej, gdy udział tej osoby przekracza 5 ha przeliczeniowych, w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności(2). W przypadku, gdy osobie niepełnosprawnej przysługuje jednocześnie prawo do renty rodzinnej i renty socjalnej kwota renty socjalnej ulega takiemu obniżeniu, aby łączna kwota świadczeń do wypłaty nie przekraczała 200% najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (tj. obecnie 1125,16 zł). Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10% najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy (tj. obecnie 56,26 zł). W przypadku, gdy obniżona renta socjalna miałaby wynosić mniej niż 56,26 zł nie jest ona wypłacana. Jeżeli kwota renty rodzinnej przekracza 200% najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy (tj. obecnie 1125,16 zł) renta socjalna nie będzie przysługiwać Prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu, w przypadku, gdy: osoba uprawniona do jej otrzymywania osiąga przychód z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tzn. gdy osoba ta pracuje zarobkowo, prowadzi działalność gospodarczą), lub osiąga inne opodatkowane przychody w wysokości większej niż 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszony przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych (od czerwca 2004r. jest to 699,70 zł). Jako przychód są liczone także pobrane kwoty: zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, świadczenie rehabilitacyjne i wyrównawcze oraz dodatek wyrównawczy. Osobom, które były uprawnione do otrzymywania renty socjalnej przed wejściem w życie nowej ustawy renta przysługuje w wysokości i na zasadach określonych w nowej ustawie. Podstawę do przyznania renty stanowią orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, orzeczenia lekarza orzecznika o niezdolności do pracy oraz orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia (orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidzkich) wydane przed wejściem w życie ustawy o rencie socjalnej i uprawniające do renty socjalnej na podstawie wcześniej obowiązują |